• Αρχική
  • Η Μουσική
  • Ιστορία & Χώροι
  • Οι Συνθέτες
  • Επιλεγμένα Έργα
    • Μεταγραφές & Ηχογραφήσεις
    • Online player
  • Συντελεστές
  • Επικοινωνία
  • English
  • Αρχική
  • Η Μουσική
  • Ιστορία & Χώροι
  • Οι Συνθέτες
  • Επιλεγμένα Έργα
    • Μεταγραφές & Ηχογραφήσεις
    • Online player
  • Συντελεστές
  • Επικοινωνία
  • English

Ρωμιοί Συνθέτες της Κωνσταντινούπολης

Οθωμανική Αστική Μουσική

Ρωμιοί Συνθέτες της Πόλης

Επιλεγμένα Έργα

Λίγα λόγια για το έργο

Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο της τη διευκόλυνση των σημερινών μαθητών μουσικής να βρίσκουν το δρόμο τους στην προσπάθειά τους να εμβαθύνουν πρακτικά στη σαγηνευτική και πολυδιάστατη παράδοση της Οθωμανικής Αστικής Μουσικής. Μέχρι τη δεκαετία του ‘80, το ενδιαφέρον για αυτή τη μουσική περιοριζόταν σε πολύ συγκεκριμένους κύκλους στα αστικά κέντρα της Τουρκίας, και σε ένα πολύ μικρό μερίδιο ακαδημαϊκών στον διεθνή χώρο. Από ένα σημείο και μετά όμως, το είδος της μουσικής αυτό άρχισε να ασκεί μια γοητεία σε μουσικούς και ακροατές πέραν της Τουρκίας, και από αυτούς αρκετοί ήταν που θέλησαν να παίξουν οι ίδιοι αυτή τη μουσική. Ως αποτέλεσμα αυτού, υπήρχαν πολλοί μαθητές που βρίσκονταν μακριά από τόπους στους οποίους αυτή η μουσική συνηθιζόταν να παίζεται και συχνά ήταν χωρίς άλλους συναδέλφους και συμμαθητές με τους οποίους θα μπορούσαν να μελετούν και να μαθαίνουν μαζί. Η εφαρμογή που έχουμε φτιάξει έχει ως στόχο να βοηθήσει τους μαθητές στην καθημερινή τους μελέτη. Φυσικά τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την παραδοσιακή διαδικασία του Meşk (που περιγράφεται από την Ελένη Καλλιμοπούλου στο κείμενό της που ακολουθεί), αλλά μια τέτοια εφαρμογή θα μπορέσει να βοηθήσει τον επίδοξο μουσικό να μάθει να παίζει σαν να είναι μαζί με άλλους συμπαίχτες και να βρίσκει τη θέση του μέσα σε ένα χαρακτηριστικό οργανικό σύνολο αυτής της μουσικής. Τα όργανα που χρησιμοποιήσαμε στις ηχογραφήσεις είναι τα εξής: νέυ, κανονάκι, ούτι, λύρα πολίτικη (kemençe), και τα κρουστά όργανα μπεντίρ και νταραμπούκα. Αυτά είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά όργανα της ορχήστρας ince saz που σήμερα συναντάμε. Μελλοντικά θα προσθέσουμε και άλλα όργανα που είναι εξίσου σημαντικά, όπως το ταμπούρ, το ρεμπάμπ και το κουντούμ.

        Η επιλογή των έργων των Ρωμιών συνθετών έγινε επειδή τα έργα τους είναι ήδη γνωστά ως ένα βαθμό στην Ελλάδα και επειδή θέλαμε να ξεκινήσουμε την εργασία μας με έργα οικεία στους Έλληνες μουσικούς. Τονίζουμε όμως ότι η Οθωμανική Αστική Μουσική είναι πολυσυλλεκτική και επιδέχεται επιρροές και επιδράσεις από πολλές κατευθύνσεις, αποτελώντας έτσι ένα χωνευτήρι στοιχείων από όλες τις κοινότητες που απαρτίζαν την οθωμανική αστική κοινωνία της εκάστοτε εποχής. Επίσης στο χώρο της μουσικής, συγκριτικά με άλλους αντίστοιχους χώρους, υπήρχε μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των διαφόρων μειονοτήτων και του κυρίαρχου μουσουλμανικού στοιχείου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η μουσική να έχει μια πολύπλευρη και σύνθετη ταυτότητα που συμπεριλαμβάνει συνθέτες και μουσικούς Τούρκους, Ρωμιούς, Αρμένηδες, Εβραίους, Άραβες, Πέρσες, Ινδούς, και άλλους. Ακόμα υπάρχουν οι περιπτώσεις όπως του Πρίγκηπα της Μολδοβλαχίας, Dimitrie Kantemir, που άφησε πολύ σημαντικές καταγραφές και θεωρητικά έργα σχετικά με την οθωμανική μουσική, και του Πολωνού Wojciech Bobowski (Ali Ufkî Bey) ο οποίος κατέγραφε ήδη από τον 17ο αιώνα οθωμανικά μουσικά έργα σε ευρωπαϊκή μουσική σημειογραφία (πεντάγραμμο).

            Ελπίζουμε ότι οι μαθητές θα βρουν χρήσιμη αυτή την εφαρμογή και θα χαρούμε να ακούσουμε τις παρατηρήσεις τους προκειμένου να το βελτιώσουμε και να το εμπλουτίζουμε συνεχώς.

            Ευχαριστώ προσωπικά όλους τους συντελεστές που δούλεψαν πάνω σε αυτό το εγχείρημα, τους εξαιρετικούς μουσικούς, τους τεχνικούς όλων των ιδιοτήτων που δούλεψαν με μεράκι και αφοσίωση, και βέβαια την ακούραστη και πολυπράγμονα Ναταλία Κωτσάνη χωρίς την οποία τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε γίνει.

ross
Βιογραφικά στοιχεία

ΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ

  1. 1615
  2. 1673
  3. 1680
  4. 1740
  5. 1845
  6. 1900
  7. 1915
  8. 1925
  1. Αγγελής/ Tanburi Angeli

    περ. 1615-1680/90
    Ο Αγγελής (Angeli, Tanburi Angeli) ήταν συνθέτης και έπαιζε ταμπούρ. Εργάστηκε ως μουσικός στο Παλάτι κατά τα χρόνια βασιλείας του σουλτάνου Μεχμέτ Δ΄ (1648-1687), μάλιστα το όνομά του συμπεριλαμβάνεται στα αυτοκρατορικά μητρώα με τις αποδείξεις μισθοδοσίας δασκάλων οργανικής και φωνητικής μουσικής. Όπως και ο Καντεμίρ, του οποίου υπήρξε δάσκαλος μουσικής για δεκαπέντε χρόνια, θεωρείται πρωτοπόρος συνθέτης στη νέα οργανική φόρμα πεσρέφ (peșrev). Οι συνθέσεις του διακρίθηκαν για την αργή ρυθμική αγωγή και την περίτεχνη μελωδική ανάπτυξη. Ο Καντεμίρ τον αναφέρει στο βιβλίο του για τη μουσική (βλ. Δημήτριος Καντεμίρ/ Dimitrie Cantemir) και παραθέτει τέσσερις από τις συνθέσεις του αυτές.
  2. Δημήτριος Καντεμίρ/ Dimitrie Cantemir/ Kantemiroğlu

    1673-1723
    Μολδαβός πρίγκιπας, γιος του ηγεμόνα της Μολδαβίας Constantin Cantemir, πολυμαθής, λόγιος, ιστορικός και φιλόσοφος. Ως μέρος της εκπαίδευσής του στη Μολδαβία, ο Δημήτριος Καντεμίρ έλαβε κλασική ελληνική παιδεία με δάσκαλο τον Κρητικό μοναχό Ιερεμία Κακαβέλα. Κατά τη διάρκεια των χρόνων του στην Κωνσταντινούπολη (1693-1710) συνέχισε τις σπουδές του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή ενώ εντρύφησε επίσης στην Ισλαμική θρησκεία, την οθωμανική-τουρκική και την αραβική γλώσσα. Αφιερώθηκε παράλληλα στη μελέτη των μουσικών παραδόσεων της οθωμανικής αυλής, έχοντας για δεκαπέντε χρόνια δασκάλους δύο καταξιωμένους Ρωμιούς μουσικούς, τον πρώην χριστιανό εξωμότη Kemanî Ahmed Çelebi (θ. 1720) και τον Αγγελή (βλ. Αγγελής/ Angeli). Έγινε δεξιοτέχνης του ταμπούρ και διακρίθηκε ως συνθέτης. Η μεγαλύτερη μουσική παρακαταθήκη του είναι ίσως το Kitabu İlmu’l Musiki Ala Vechi’l-Hurufat («Το βιβλίο της επιστήμης της μουσικής μέσω της αλφαβητικής σημειογραφίας»), μια πρωτοποριακή θεωρητική πραγματεία για την οθωμανική μουσική που συνοδεύεται από εκτενή συλλογή μουσικών έργων καταγραμμένων σε ένα σύστημα αλφαβητικής σημειογραφίας που επινόησε ο ίδιος ο Καντεμίρ.
  3. Ζαχαρίας ο Χανεντές/ Zaharya

    περ. 1680-1740/50
    Μουσικός με εκκλησιαστικό και κοσμικό μουσικό έργο, για τον οποίο υπάρχουν αναφορές τόσο σε ελληνικές όσο και σε οθωμανικές-τουρκικές πηγές. Συνέθεσε έργα εκκλησιαστικής μουσικής, διακρίθηκε όμως κυρίως ως συνθέτης της κοσμικής μουσικής. Οι τουρκικές πηγές τον ξεχωρίζουν ως τον πιο σημαντικό μη μουσουλμάνο συνθέτη Οθωμανικής μουσικής. Ο Ζαχαρίας ήταν γουνέμπορας (kürkçü) από εύπορη τάξη. Έδρασε τα χρόνια του Αχμέτ Γ΄ (1703-1730) και του Μαχμούτ Α΄ (1730-1754), κατά τη λεγόμενη εποχή της Τουλίπας (Lâle Devri, 1718-1730), μια περίοδο ιδιαίτερης άνθησης των τεχνών και ειδικότερα της μουσικής. Ήταν πιθανότατα τραγουδιστής (χανεντές) στο Παλάτι, ενώ σύμφωνα με κάποιες πηγές έπαιζε επίσης ταμπούρ. Οι φωνητικές αλλά και οι οργανικές συνθέσεις του θεωρούνται ιδιαίτερα εκλεπτυσμένες, περίτεχνες, και επιβλητικές, ενώ διατηρούν σήμερα κεντρική θέση στον καθιερωμένο κανόνα της Τουρκικής κλασικής μουσικής. Από το πλούσιο συνθετικό του έργο σώζονται μερικά μόνο έργα στην προφορική παράδοση ή καταγραμμένα σε χειρόγραφες συλλογές σε βυζαντινή σημειογραφία και σημειογραφία Hampartsum καθώς επίσης σε έντυπες μουσικές συλλογές του 19ου αιώνα. Η υπόθεση ότι στα στερνά του ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία, όπως επίσης η πληροφορία ότι ήταν ιεροψάλτης στην εκκλησία, δεν έχουν τεκμηριωθεί επαρκώς.
  4. Πέτρος Πελοποννήσιος/ Petraki

    περ. 1730/35-1778
    Ο Πέτρος Πελοποννήσιος, γνωστός και ως Πέτρος Λαμπαδάριος, υπήρξε κορυφαία μορφή της ψαλτικής τέχνης. Γεννήθηκε στην Πελοπόννησο και μαθήτευσε στη Σμύρνη κοντά στον ιερομόναχο Θεοδόσιο Χίο. Τη δεκαετία του 1750 εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου μαθήτευσε κοντά στον πρωτοψάλτη του Πατριαρχείου Ιωάννη Τραπεζούντιο. Υπηρέτησε ως δομέστικος και στη συνέχεια ως λαμπαδάριος στο Πατριαρχείο. Ως συνθέτης εκκλησιαστικής μουσικής ανανέωσε την ψαλτική παράδοση με νέες συνθέσεις που αντικατέστησαν τα παλαιά μέλη, ενώ διαμόρφωσε επίσης μια δική του εκδοχή αναλυτικής σημειογραφίας για την καταγραφή του ψαλτικού και κοσμικού ρεπερτορίου. Στο πεδίο της λεγόμενης «εξωτερικής» (εξωεκκλησιαστικής ή κοσμικής) μουσικής, ο Πέτρος διακρίθηκε για τα φαναριώτικα τραγούδια που συνέθεσε – θεωρείται μάλιστα από τους πρώτους συνθέτες του είδους. Στην οθωμανική αστική μουσική ταυτίζεται πιθανότατα με τον συνθέτη Petraki ή Tyriaki. Έπαιζε νέι, ταμπούρ και τραγουδούσε. Οι δεσμοί του με το τάγμα των Μεβλεβί δερβίσηδων και πιθανόν και των Μπεκτασήδων (τουρκ. Bektaşi) αποτυπώνονται σε πηγές της εποχής του. Η ευκολία με την οποία κατέγραφε την προφορική παράδοση προκάλεσε το θαυμασμό στον οθωμανικό μουσικό του περίγυρο και του προσέδωσε το παρατσούκλι «κλέφτης» (hırsız Petraki). Ως καταγραφέας, ο Πέτρος έφτιαξε συλλογές εξωτερικών ασμάτων σε βυζαντινή σημειογραφία, στις οποίες αποθησαυρίζεται ένα σημαντικό μέρος του ρεπερτορίου οθωμανικής αστικής μουσικής της εποχής του.
  5. Βασιλάκης/ Kemençeci Vasil

    1845-1907
    Ρωμιός από τη Συληβρία με τσιγγανική πιθανόν καταγωγή, ο Βασιλάκης θεωρείται ο μεγαλύτερος βιρτουόζος λυράρης (kemençeci) μετά τον Tanburi Cemil Bey. Τα πρώτα του μουσικά βήματα τα έκανε στο κλαρίνο, παίζοντας με τη συνοδεία κρουστών σε πανηγύρια και γιορτές. Λύρα έμαθε κοντά σε κάποιον Γιώργη από το Φανάρι. Γύρω στο 1870 βρίσκεται εγκατεστημένος στην Κωνσταντινούπολη. Στα καφέ του Γαλατά γνωρίζεται με τον Αντώνη (βλ. Αντώνης Κυριαζίδης/ Lavtacı Andon) και μπαίνει στο μουσικό του σχήμα ως δεύτερος λυράρης δίπλα στον λυράρη Νικολάκη (βλ. Νικολάκης/ Nikolaki Efendi). Ο Γιάννης Κυριαζίδης είχε να λέει πόσο εύκολα κατέκτησε ο Βασιλάκης σε διάστημα δύο χρόνων τις γνώσεις που ο ίδιος χρειάστηκε είκοσι χρόνια για να αποκτήσει. Η φήμη του τον έκανε περιζήτητο μουσικό στους κύκλους της αυλής και των φιλόμουσων αξιωματούχων. O Βασιλάκης συνέβαλε επίσης στην καθιέρωση της λύρας από όργανο της ορχήστρας kabasaz σε όργανο της ορχήστρας οθωμανικής αστικής μουσικής. Πλάι του μαθήτευσε ο περίφημος μουσικός και συνθέτης Tanburi Cemil Bey, ο οποίος έδωσε στο όργανο πρόσθετη δεξιοτεχνία και εκλέπτυνση. Οι συνθέσεις του Βασιλάκη είναι λίγες αλλά αξιόλογες, ενώ ήταν επίσης κατασκευαστής λυρών. Μαθητής του Βασίλη ήταν και ο λυράρης Αναστάσιος Λεονταρίδης, πατέρας του Παράσχου και του Λάμπρου Λεονταρίδη, που εργάστηκε σε μουσικά κέντρα και ταβέρνες καθώς επίσης στη ραδιοφωνία.
  6. Γιώργος Μπατζανός/ Udi Yorgo

    1900-1977
    Ο Γιώργος Μπατζανός γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη σε οικογένεια καταξιωμένων μουσικών, τσιγγάνικης πιθανόν καταγωγής. Πατέρας του ήταν ο λαουτιέρης Χαράλαμπος (Lambo Efendi), αδελφός του ο λυράρης Αλέκος (Aleko) και θείος του ο λυράρης Αναστάσιος Λεονταρίδης (Anastas). Από μικρή ηλικία έδειξε το ταλέντο του στη μουσική, ξεκινώντας με ένα ούτι που κατασκεύασε ο πατέρας του όταν ήταν πέντε ετών. Παρά τις παραινέσεις του τελευταίου να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του, ο Γιώργος αφιερώθηκε στη μουσική. Μαθήτευσε πλάι στον πατέρα του και κατόπιν στους Udi Kirkor και Karnik Garmiryan. Έκανε την πρώτη του εμφάνιση σε νυχτερινό κέντρο στην ηλικία των δώδεκα ετών. Αργότερα έδωσε συναυλίες στην Κύπρο και την Αίγυπτο, ενώ εργάστηκε επίσης στην τουρκική ραδιοφωνία. Ο Μπατζανός υπήρξε ακόμα προικισμένος πιανίστας και συνθέτης τραγουδιών, έμεινε όμως στην ιστορία κυρίως για τη μαεστρία του στο ούτι.
  7. Νικολάκης/ Kemençeci Nikolaki

    μέσα 19ου αι. - περ. 1915
    Ο Νικολάκης γεννήθηκε και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη. Συνεργάστηκε για χρόνια με τους αδελφούς Γιάννη και Αντώνη Κυριαζή (βλ. Αντώνης Κυριαζίδης/ Lavtacı Andon), παίζοντας με το σχήμα τους στο μαγαζί του δεύτερου στο Γαλατά. Οι πηγές τον περιγράφουν ως εξαιρετικό λυράρη (kemençeci). Αν και δεν είναι γνωστός ο δάσκαλός του, φημιζόταν για την επιδεξιότητά του στο ρεπερτόριο köçekçe και τα oyun havaları σε ορχήστρες kabasaz (λύρα, λαούτο, κρουστό). Συνέθεσε κυρίως οργανικά έργα, πεσρέφ και σεμάι, αλλά και έργα στη φωνητική φόρμα σαρκί (șarkı).
  8. Αντώνης Κυριαζίδης/ Lavtacı Andon

    μέσα 19ου αι. - περ. 1925
    Ο Αντώνης Κυριαζίδης ή Κυριαζής έπαιζε λαούτο και ούτι. Μαζί με τα αδέλφια του Χρήστο (ή Χρηστάκης, θ. περ. 1914) και Γιάννη (ή Τζιβάνης, Τυφλός, τουρκ. Civan, θ. περ. 1910), που ήταν επίσης λαουτιέρηδες και συνθέτες του φωνητικού ιδίως ρεπερτορίου, διακρίθηκαν ως μουσικοί στα μουσικά κέντρα και τις ταβέρνες της πόλης, σε συνοικίες όπως το Πέρα και ο Γαλατάς. Έδρασαν στο μεταίχμιο μεταξύ της οθωμανικής αστικής μουσικής και των λαϊκών ορχηστρών kabasaz (λαούτο, λύρα, κρουστό) οι οποίες συνόδευαν στο χορό τα köçekçeler (ενικ. köçekçe, αγόρια νεαρής ηλικίας ντυμένα με γυναικεία ρούχα). Οι συνθέσεις του Αντώνη στις οργανικές φόρμες πεσρέφ και σεμάι (semai) είναι έως σήμερα πολύ αγαπητές, ενώ του αποδίδονται επίσης κομμάτια από το χορευτικό ρεπερτόριο των köçekçe. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ο Αντώνης και τα αδέρφια του διατηρούσαν δεσμούς με το Παλάτι όπου τους καλούσαν συχνά να παίξουν, ενώ συνδέονταν επίσης στενά με σπουδαίους μουσικούς της εποχής όπως ο Tanburi Cemil Bey (1873-1916), ο Βασιλάκης (βλ. Βασιλάκης/ Kemençeci Vasil) και ο Αρμένιος Tatyos Efendi (1858-1913) – οι δύο τελευταίοι ήταν μάλιστα μαθητές του Γιάννη ή Civan.
Επιλεγμένα Έργα

ΡεπερΤΟΡΙΟ

0:00
-:--

Μπορείτε να ακούσετε τις ηχογραφήσεις επιλεγμένων έργων, από τον κατάλογο που ακολουθεί.

Για τις παρτιτούρες των επιλεγμένων έργων επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο.

Περισσότερα

Ηχογραφήσεις έργων

Kürdi Peşrev | Tanburi Angeli
04:00
Pençgâh Saz Semâi | Dimitrie Cantemir
06:02
Büzürk Peşrev | Dimitrie Cantemir
07:00
Nihâvent Peşrev | Petraki
04:46
Peyk-i-Sefâ Saz Semâi | Petraki
03:55
Hüseyni Ağır Semâi | Zaharya
02:58
Sabâ Saz Semâi | Zaharya
03:14
Sabâ Peşrev
03:59
Arietta Greca
02:29
Hüseyni Peşrev | Lavtacı Andon
05:38
Hüseyni Saz Semâi | Lavtacı Andon
04:35
Kürdilihicâzkâr Peşrev | Kemençeci Vasil
05:09
Şehnaz Saz Semâi | Kemençeci Nikolaki
05:05
Mahûr Saz Semâi | Kemençeci Nikolaki
04:31
Sultaniyegâh | Kemençeci Nikolaki
01:54

Συντελεστές

Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Ross Daly

Μεταγραφές: Ross Daly, Γεράσιμος Παπαδόπουλος

Συμμετέχουν οι μουσικοί:
Χρυσάνθη Γκίκα (πολίτικη λύρα)
Χάρης Λαμπράκης (νέυ)
Τάσος Πούλιος (κανονάκι)
Θωμάς Μελετέας (ούτι)
Στέφανος Αγιόπουλος (κρουστά)

Ηχοληψία: Ναταλία Κωτσάνη, Ross Daly (Calda Recordings & Productions)

Mix, Mastering: Βαγγέλης Αποστόλου (Vasmaris Studio)

Κείμενα: Ελένη Καλλιμοπούλου

Ανάπτυξη εφαρμογής & ιστότοπου: Ναταλία Κωτσάνη

Πολυμέσα

Gallery


Facebook-f Youtube Instagram

Το έργο «Συναύγεια: Ρωμιοί Συνθέτες της Πόλης» υλοποιήθηκε το 2024 με την παροχή αιγίδας και οικονομικής επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού.

Πολιτική Απορρήτου     Όροι Χρήσης     Πηγές     Συντελεστές     Παρουσίαση     Επικοινωνία

© 2024 Labyrinth Musical Workshop